चलो चले मानवता कि और, चलो चले इन्सानियत कि और......।।।।।

भारतीय संस्कृति और सभ्यता पर लिखने का ही बहोत मन करता रेहता है । आज थोडा समय मिल गया तो सोचा थोडा सा क्युं ना लिखा जाय, जो हमारे सामाजिक नागरिकता के खिलाफ सालो से नींव कि तरह खूंपा हुआ है । हमारी संस्कृति कितनी भी प्राचिन और सभ्यतामय क्यु न हो पर ये ही हमारी सारी समस्या कि एक झड़ भी है।
सालो से देश का भव्य इतिहास पढता आया हु, उसमे देश को सोने कि चिडीया बतायी जाती है । साथ मे एक ये भी बताया गया है कि ये देश मे दिमक कि तरह जाति व्यवस्था भी फैली हुई है, जो इस देश कि गरीबी और पिछडेपन का सहज कारण है । जिसने सालो तक हमारे पूर्वजो को कमजोर करने का और विकास को रूंधने का घिनौना कार्य किया है ।
हम सब देवता और भगवान मे ज्यादा यकिन करते है, बहुत पूजा और धर्मांध काम करते रहते है , तो भी हम सबके गुलाम बनते जा रहे है, जितना भरोसा हम पत्थर कि मूर्तियो पर करते है उतना शायद हम इन्सानियत के नाम पर करते तो आज हमारे मानव समाज का स्तर इतना नीचे नही गीर पाता । रोज धर्म के नाम के दंगल होते है और हजारो लोग उसके शिकार बनते जा रहे है ।
ये कितने दिन तक चलता रहेगा, हम मारते रहेंगे और मासूमियतस, इन्सानियत मरती रहेगी । जो धर्म समाज मे इन्सानियत का संदेश देने के लिये अस्तित्व मे आया था वो ही धर्म आज इन्सानियत के लिये एक खतरा बनता जा रहा है । आखिर कब तक चलता रहागा ये सिलसिला ?  धर्म वो नही कि किसी पर दबाव डाले, धर्म वो नही जो किसी पर रश्म और रीवाज बनाये रखे । धर्म वो नही जो इन्सानियत को इन्सानियत से खतरा बनाये, दो इन्सानो के बीच दिवार बन खड़ा रहे ।
धर्म का आधार प्रणाली से होना चाहीये, धर्म का आधार संस्कृति से होना चाहीये जो हमे जिने का नया तरीका शिखाये । बंधूता बनाये और हमे अपनी मरजी से रहने का एक मुक्त समाज पैदा करे । किसी भी नियंत्रण और अंकुश को बढावा दे वो धर्म नही एक मुर्खो का सामाजिक समृह है जो बदलते समाज मे रहना चाहते है पर दरींदाई छोडना नही चाहते । हमे वैश्विक एकता और समभाव का दर्शन कराये ऐसा नव निर्मित समाज बनाना है । चळो चले क्रांति की और छलो कदम रखे इन्सानियत कि और । हमे कोई धर्म या जाति से कुछ लेना देना नही सिर्फ मानवता के मूल्यो का जतन करना है ।

Message on secularism when India threaten on communal crisis.

Dr.B.R.Ambedkar on word “Secularism and Socialism”
Constituent Assemble Debate – Vol.VII
Monday, the 15th November, 1948.

The recent controversy…I would say CONSPIRACY against the constitution of India and the two words “Secularism” and “Socialist” started by Mr.Nitin Raut – Shiv Sena, and the defense made by Mr.Ravi Shanker Prasad – Law Minister of India stating that “ leaders like B.R.Ambedkar and Jawaharlal Nehru who were “more intelligent” than the present day congress leaders had decided not to include “Secular” and “Socialist” word in the original preamble of the Constitution”. I just want to draw attention of Mr.Ravi Shanker Prasad towards the Constituent Assemble debates – motion of discussing on Secularism and Socialists. Here is the part of debates.

After Mr.K.T.Shah moved the motion to add “Secular and Socialist” words in the preamble, Dr.Ambedkar replied to his motion thus…

The Honourable Dr. B. R. Ambedkar (Bombay: General):Mr. Vice-President, Sir, I regret that I cannot accept the amendment of Prof. K. T. Shah. My objections, stated briefly are two. In the first place the Constitution, as I stated in my opening speech in support of the motion I made before the House, is merely a mechanism for the purpose of regulating the work of the various organs of the State. It is not a mechanism where by particular members or particular parties are installed in office. What should be the policy of the State, how the Society should be organised in its social and economic side are matters which must be decided by the people themselves according to time and circumstances. It cannot be laid down in the Constitution itself, because that is destroying democracy altogether. If you state in the Constitution that the social organisation of the State shall take a particular form, you are, in my judgment, taking away the liberty of the people to decide what should be the social organisation in which they wish to live. It is perfectly possible today, for the majority people to hold that the socialist organisation of society is better than the capitalist organisation of society. But it would be perfectly possible for thinking people to devise some other form of social organisation which might be better than the socialist organization of today or of tomorrow. I do not see therefore why the Constitution should tie down the people to live in a particular form and not leave it to the people themselves to decide it for themselves. This is one reason why the amendment should be opposed.

The second reason is that the amendment is purely superfluous. My Honourable friend, Prof. Shah, does not seem to have taken into account the fact that apart from the Fundamental Rights, which we have embodied in the on, we have also introduced other sections which deal with directive principles of state policy. If my honourable friend were to read the Articles contained in Part IV, he will find that both the Legislature as well as the Executive have been placed by this Constitution under certain definite obligations as to the form of their policy. Now, to read only Article 31, which deals with this matter: It says:

"The State shall, in particular, direct its policy towards securing -

(i) that the citizens, men and women equally, have the right to an adequate means of livelihood;
(ii) that the ownership and control of the material resources of the community are so distributed as best to sub serve the common good;
(iii) that the operation of the economic system does not result in the concentration of wealth and means of production to the common detriment;
(iv) that there is equal pay for equal work for both men and women;...."

There are some other items more or less in the same strain. What I would like to ask Professor Shah is this: If these directive principles to which I have drawn attention are not socialistic in their direction and in their content, I fail to understand what more socialism can be.
Therefore my submission is that these socialist principles are already embodied in our Constitution and it is unnecessary to accept this amendment.

ઔદ્યોગિક ગૃહોને લલચાવવાની વરવી વાસ્તવિકતા

દેશના વિકાસમાં સામાન્ય માનવીથી ઉદ્યોગપતિઓ અને રાજકીય મુત્સદીઓ સુધી સૌ કોઈનું પ્રદાન મહત્વપૂર્ણ હોય છે. દેશના જીડીપીને વધારવામાં જેટલો ફાળો ગરીબ કે સામાન્ય મજૂરનો હોય છે તેટલો જ ફાળો એક ઉદ્યોગપતિનો પણ હોય છે. કદાચ ગરીબ વ્યક્તિનો ફાળો વધારે પણ હોય તો નવાઈ ન ગણાય.
જો આટલુ પ્રદાન એક સામાન્ય માણસ પોતાના દેશ માટે આપી શકતો હોય તો તેને મળતી અવસરની અપુરતી તકો તેના વિકાસના રથને અટકાવે તે સ્વાભાવિક છે. દેશમાં દરેક નાગરીકને અસમાનતાઓનો સામનો કરવો પડે છે. તે સામાજિક સ્તરથી શરુ કરી રાજકીય કે અવસરીય તકોમાં અસમાનતા સામેલ છે.
આ અવસરની અપુરતી તકોનું નિર્માણ કરવામાં સરકારો અગ્ર ભૂમિકા નિભાવતી હોય છે. રાજ્યોમાં ઠેર ઠેર યોજાતી વાઈબ્રન્ટ સમિટો તેનું એક તાદ્રશ ઉદાહરણ ગણી શકાય. દેશમાં ઔદ્યોગિક વિકાસ ઉભો કરવામાં સરકારો ઉદ્યોગપતિઓ અને રોકાણકારોને શક્યતઃ તમામ સવલતો પુરી પાડતી હોય છે. આ રીતે તેઓ વિકાસ કરતાં પોતાના પાયા મજબૂત કરવામાં વધુ રસ ધરાવે છે. ગુજરાતમાં છેલ્લે સાતમી વાઈબ્રન્ટ સમિટ યોજાઈ જે ભવ્યાતિભવ્ય હતી. આ ત્રણ દિવસીય સમિટમાં સરકારના આંકડાઓ મુજબ અબજો કરોડ રૂપીયાના રોકાણ માટેના એમઓયુ થયા( હા એ પ્રશ્ન મહત્વનો નથી કે આ એમઓયુ થયા એટલે તેટલું રોકાણ થશે કે કેમ?)

writing article in my office

આજ સુધીમાં સાત જેટલા એમઓયુ થવા પામ્યા છે જેમાં સરકારે ઉદ્યોગપતિઓ, વ્યાપારી પ્રતિનિધિઓ અને રાજકિય માંધાતાઓની પાછળ ધૂમ ખર્ચા કર્યા છે. એ પ્રશ્ન મહત્વપૂર્ણ છેકે, જેટલો ખર્ચ વાઈબ્રન્ટ સમિટો યોજવા પાછળ કરવામાં આવે છે તેટલું રોકાણ થવા પામે છે કે કેમ?
કરોડપતિઓ અને મોટા ઉદ્યોગગૃહોને નજર સમક્ષ રાખીને તેમની સાથે આ રીતે રાજ્યના વિકાસની ઓડીયો રજુ કરવામાં આવે છે જે સામાન્ય લોકોની સામે કેમ કરવામાં નથી આવતી. ચૂંટણીઓ સિવાય કેમ રાજકિય પક્ષોના એજન્ડામાંથી અદના આદમીની બાદબાકી કરવામાં આવતી હોય છે. આ વાયબ્રન્ટ સમિટ, ન્યુયોર્ક કોન્કલેવ હોય કે ગ્લોબલ બિઝનેસ સમિટ હોય ક્યાંય સામાન્ય માણસને તકો આપવાની કે તેને સ્વાયતતા પુરી પાડવાની વાત નથી. દરેકને સામાન્ય માણસ પાસેથી પોતાના સંસાધનો લૂંટી મુઠ્ઠીભર લોકોને પુરા પાડવાની એક હિલચાલ દેશના રાજકારણમાં વ્યાપી છે.
આગામી સમય જ્યારે ક્રાંતિનો હશે અને કોઈ સંસાધનો પર ચાલતી લૂંટ રોકવા પ્રયત્ન કરશે તે દેશનો મુખ્ય દુશ્મન હોય તેમ દાઉદ કે અફઝલ હોય તો નવાઈ નહી. પરંતું, તેની પરવા કર્યા સિવાય ગરીબ અને સામાન્ય આદમીના મોં માંથી કોળીયો ન ઝૂંટવાય તે માટે વહેલા મોડા દરેકે સમજવું રહ્યું.

A Close Call on Publication of Charlie Hebdo Cartoons

Was The Times cowardly and lacking in journalistic solidarity when it decided not to publish the images from the French satirical newspaper Charlie Hebdo that precipitated the execution of French journalists?

Some readers I’ve heard from certainly think so. Evan Levine of New York City wrote: “I just wanted to register my extreme disappointment at what can only be described as a dereliction of leadership and responsibility by the New York Times in deciding not to publish the Charlie Hebdo cartoons after today’s massacre.”

Todd Stuart of Key West, Fla., expressed the same view: “I hope the public editor looks into the incredibly cowardly decision of the NYT not to publish the Charlie Hebdo cartoons. I can’t think of anything more important than major papers like the NYT standing up for the most basic principles of freedom.”

And many outside commenters and press critics agreed. Jeff Jarvis of City University of New York wrote: “If you’re the paper of record, if you’re the highest exemplar of American journalism, if you expect others to stand by your journalists when they are threatened, if you respect your audience to make up its own mind, then dammit stand by Charlie Hebdo and inform your public. Run the cartoons.”

 A Editorial article of The New york times famous News paper

The attack on Charlie Hebdo

The horrific terrorist attack in Paris at the office of the French magazine Charlie Hebdo is a direct assault on the freedom of speech, thought and expression, the fundamentals on which all open, democratic societies are built. Ten staff members at the satirical weekly, including four of its top cartoonists, were gunned down by masked men who entered the building and targeted the editorial meeting in what seemed to be a well-planned and professional operation. They left shouting Allahu-Akbar, killing two policemen on the street outside before driving off in a getaway car. Since 2006, when it first published the Danish cartoons of Prophet Mohammed, Charlie Hebdo had been under threat of violent attacks by Islamist groups. Refusing to be intimidated, the publication continued to caricature Islam even after a firebombing in November 2011, just as it also relentlessly lampooned Christianity and Judaism — its Christmas week cover caricaturing the birth of Jesus was designed to provoke and cause offence. Self-censorship in order not to hurt religious sensibilities is now the norm in most parts of the world, so too in India, where media and expressions of popular culture including cinema, art and writing have to walk the tightrope daily in deference to what Salman Rushdie in an interview to this newspaper described as the non-existent “right to not be offended”: the fracas caused by Hindutva groups against the film PK is the most recent example of this. In truly democratic societies, this should not be the case, and that is what Charlie Hebdo believed and practised. Irrespective of what anyone thinks of its editorial policy, all who believe in freedom of expression and the democratic way of life must express solidarity with the magazine, and condemn this unspeakable act of violence against them.

Attacking democratic freedoms is part of a larger agenda. Whether it is al-Qaeda, IS or any other group, extremist ideology thrives best in a polarised society. If the sizeable numbers of people adhering to the Muslim faith have been able to resist Islamism, it is because French republicanism has been able to surmount even the most divisive controversies, such as the ban on wearing the hijab and niqab in public and the Islamophobic discourse by the French right-wing parties that surrounded it. While the inevitable security measures will have to be taken, it would be most unfortunate if the attack on Charlie Hebdo were to give rise to a backlash against French Muslims. That would result in precisely what Islamist groups want — an alienated Muslim population that would become a recruiting ground for their violent cause. Maintaining freedoms and equality before the law in the face of a severe challenge to security is the most difficult test for any democratic polity and society. 

Editorial article of The Hindu great News paper.

જાન્યુઆરી મહિનામાં અગ્યાર દિવસ સુધી બેંકીંગ વ્યવહાર ઠપ્પ રહેશે

દેશના વિકાસમાં નાણાંકિય પ્રવાહીતા અતિ આવશ્યક છે. નાણાંકિય સેક્ટરો અને આર્થિક ઉપાર્જન કેન્દ્રો વચ્ચે ઘનિષ્ઠ સંબંધ સંકળાયેલો છે. જેમાં બેંકો અને ઉદ્યોગ ગૃહો એકબીજાના પુરક ગણી શકાય. આ રાષ્ટ્રીયકૃત કક્ષાની તમામ બેંકો આગામી સમયમાં 7મી જાન્યુઆરી અને 21થી 24 જાન્યું. દરમ્યાન હડતાળ પાડશે તેવું એલાન કર્યું છે.
રાષ્ટ્રીયકૃત કક્ષાની બેંકો દેશના મોટા ભાગના નાણાકિય વ્યવહારો કરે છે. દિવસના કરોડો રૂપીયાના ટ્રાન્જેક્શન દિવસ દરમ્યાન કરવામાં આવે છે. આ રાષ્ટ્રીયકૃત બેંકોના કર્મચારીઓ પોતાની કેટલીક પડતર માંગણીઓને લઈને વારંવાર હડતાળ પર ઉતરી જાય છે. આ હડતાળથી દેશના અર્થતંત્રને ભારે ચોટ પણ પહોચતી હોય છે.
આગામી દિવસમોમાં જાન્યુઆરી મહિના દરમ્યાન જ બેંક યુનિયનોએ 7મી જાન્યુંઆરીએ એક દિવસના હડતાળની જાહેરાત કરી છે. ઈન્ડિયન બેંકિંગ એસોશિયેશન અને યુનાઈટ ફોરમ ઓફ બેંક યુનિયનને બીજી 21મી જાન્યુઆરીથી 24મી જાન્યુઆરી સુધી 4 દિવસ માટે કામકાજથી અળગા રહેવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
આ જાન્યુઆરી મહિના દરમ્યાન 4 જાન્યું. રવિવાર તેમજ 7 જાન્યું. હડતાળ, 11 જાન્યું. રવિવાર અને 14મી જાન્યું ઉત્તરાયણ તેમજ 21થી 24 દરમ્યાન હડતાળ 25મીએ રવિવાર અને 26મીએ પ્રજાસત્તાક દિવસ હોવાથી આ દિવસો દરમ્યાન બેંકીંગ કામગીરી પૂર્ણ બંધ રહેશે. નાણાંકીય વ્યવહાર ઠપ્પ થઈ જતાં કરોડોનું ટર્ન ઓવર અટકી જશે. નાણાકિય વ્યવહારો અટકી જતાં દેશના અર્થતંત્રને મોટી અસર વર્તાશે.
આ બેંકિંગ ક્ષેત્ર જ્યારે દેશના વિકાસની ધોરી નસ ગણવામાં આવે છે ત્યારે તેની દિન પ્રતિદિન પડતી હડતાળો વિકાસને રૂધતી હોય છે. આ અંગે કર્મચારીઓની માંગણીઓ સંતોષાય અથવા તો કોઈ નિશ્ચિત પગલાં લેવાય તો દેશના વિકાસમાં અતિ મહત્વપૂર્ણ બેંકિંગ ક્ષેત્રને થતા અન્યાયને નિવારી શકાય.

ગુજરાતનો ઈતિહાસ

ભારતના પ્રવેશદ્વાર સમાન ગુજરાત પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક રીતે ગૌરવપૂર્ણ વારસો ધરાવે છે.સીરીયામાંથી આવીને વસેલી ગુર્જર જાતીના નામ પરથી ગુજરાત અસ્તિત્વમાં આવ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે.(તે પહેલા ગુજરાતના ભૂ-ભાગો આનર્ત,સુરાષ્ટ્ર,લાટ જેવા વિભિન્ન નામોથી ઓળખાતા હતા.)આ સીરીયન પ્રજાએ સિંઘ આસપાસના પ્રાંતમાં વસવાટ કર્યો હતો..જે પ્રદેશ હાલમાં પાકિસ્તાનમાં આવેલો છે.આ પ્રજા કાળક્રમે હિંદુ,મુસ્લિમ, શિખ વગેરે ધર્મમાં ધર્માતરીત થઇ હતી.

ગુજરાતમાં લોથલ,ધોળાવીરા,રંગપુર,રોઝડી,બનાસ,સાબરમતી,ભૃગૃ,કચ્છ (ખંભાત) જેવા પ્રદેશો અને નદીઓની કોતરોમાંથી ભારતીય સંસ્કૃતિ અને સભ્યતાના સમન્વય સમાન નૂતન પાષાણપુગ ,પ્રાગઐતિહાસિક યુગ,મોહે - જો-દડો અને હડપ્પીયન સંસ્કૃતિના અવશેષો પ્રાપ્ત થયા છે.

ઇ.સ.પૂર્વેની ત્રીજી સદીથી ચારસો વર્ષ સુધી નંદવંશ,મૌયવંશ,ગુપ્તવંશ,સાતવાહનવંશ વગેરે વંશના શાશકોએ ગુજરાતમાં જુદા-જુદા ક્ષેત્રો પર પોતાનું પ્રભુત્વ સ્થાપ્યું હતું.આ સમયમાં ચંદ્વગુપ્ત, રુદ્નદામા, રુદ્વસિંહ, કુમારગુપ્ત, સ્કંદગુપ્ત જેવા પ્રભાવશાળી શાસકોના તાબા હેઠળ ગુજરાતમાં વૈષ્ણવધર્મનો ઉદય થયો હતો.સુદર્શન તળાવ તેમજ અશોકના શિલાલેખો તે સમયની ગુજરાતની રાજકીય અને આર્થિક સ્થિતિનો ચિતાર રજૂ કરે છે.

મૈત્રકકાલીન સમય ગુજરાતના ઇતિહાસમાં નોંધપાત્ર ગણાય છે.ઇ.સ.470 થી ઇ.સ.788 સુધીના સમયગાળામાં મૈત્રકોએ ગુજરાતમાં વલભીપુરને પોતાની રાજધાની બનાવી એકહથ્થુ સત્તા ભોગવી હતી.મૈત્રકવંશમાં પરમ ભટ્ટાર્ક,ગૃહસેન,શિલાદિત્ય,ધરસેન જેવા પ્રતાપી શાસકો થયા હતા.આ સમયગાળા દરમ્યાન વલભી વિધાપીઠ વિશ્વભરમાં ખ્યાતનામ ગણાતી હતી.બૌધ્ધ અને શૈવ ધર્મનો પ્રચાર પ્રસાર આ સમયમાં ખૂબ જ થયો હતો.ચીની પ્રવાસી હ્યુ-એન-ત્સાંગે પણ તેના ભારત પ્રવાસ વર્ણનમાં ગુજરાતના મૈત્રક શાસકોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.મૈત્રકવંશનો નાશ થતાં ઇ.સ. 788 થી ઇ.સ. 942 સુધી ઉત્તર ગુજરાતમાં ચાવડાવંશ, ગૃર્જર પ્રતિહારવંશ તેમજ દક્ષિણમાં રાષ્ટ્રકૂટોનું આધિપત્ય રહ્યું હતું. આ સમયમાં ઇરાની જરથ્રોસ્ટી પ્રજા ગુજરાતમાં આવી હતી. જે પારસીઓ તરીકે ઓળખાય છે.

ગુજરાતનો સુવર્ણકાલીન ઇતિહાસ સોલંકીવંશ વગર અધૂરો છે. ઇ.સ. 942માં ચાવડાવંશનો નાશ થતાં સોલંકીયુગની શરૂઆત થઇ તેરમી સદી સુધી સોલંકી- વાઘેલા વંશજોએ અણહીલપુર પાટણને પોતાની રાજધાની બનાવી.કચ્છ, સૌરાષ્ટ્ર, લાટ પ્રદેશ સહીત રાજસ્થાન અને દક્ષિણમાં કર્ણાટક સુધી રાજય વિસ્તાર્યું હતું. સોલંકી વંશજોમાં મૂળરાજ, ભીમદેવ પહેલો, ભીમદેવ બીજો, કર્ણદેવ, સિધ્ધરાજ સોલંકી, કુમારપાળ, ત્રિભુવનપાળ જયારે વાઘેલા વંશજોમાં વિસળદેવ અને કર્ણદેવ વાઘેલા મુખ્ય શાસકો હતા.આ સમયમાં જૈન અને બૌધ્ધ ધર્મનો વિકાસ થયો હતો. પાટણની ઐતિહાસિક વિરાસત સમાન રાણીની વાવ અને સહસ્ત્રલિંગ સરોવરનું નિર્માણ પણ આ સમયમાં થયું હતું.

તેરમી સદીમાં કર્ણદેવ વાધેલા અલાઉદ્દીન ખલજીના લશ્કર સામે પરાસ્ત થતાં મુસ્લિમ સલ્તનતનો ઉદય થયો.મહંમદ તુઘલક, અલાઉદ્દીન ખલજી, નસીરુદ્દીન એહમદશાહ, મહંમદ બેગડો, મુજજફરશાહ જેવા શાસકોએ પંદરમી સદી સુધી ગુજરાતમાં પોતાનું આધિપત્ય સ્થાપ્યું હતું.આ સમયમાં ઇ.સ.1411માં અમદાવાદની સ્થાપના થઇ હતી.અડાલજ વાવ,મંદિરો,મસ્જિદો અને કિલ્લાઓનું નિર્માણ થયું હતું.પોટુગ્રીઝોએ પણ આ સમય દરમ્યાન વેપાર માટે ગુજરાતમાં પ્રવેશ કર્યો હતો.અકબર સામે મુજજફરશાહ ત્રીજો પરાજીત થયો.અને ગુજરાતમાં દિલ્હી સલ્તનત મુઘલ યુગની શરૂઆત થઇ. અકબર, જહાંગીર,ઔરંગઝેબ જેવા સમર્થ શાસકોએ ગુજરાત પર ઇ.સ. 1572 થી ઇ.સ. 1707 સુધી પોતોની હકૂમત સ્થાપી હતી.ઔરંગઝેબ પછી ગુજરાતમાં જૂદા-જૂદા રજવાડાઓ સ્વત્રંત બન્યા અને ગુજરાત ત્રણસોથી વધારે રજવાડી સિયાસત ધરાવતું રાજય બન્યું હતું.આ સમયમાં ૟ઇ.સ.1631માં અંગ્રેજોએ ભારતમાં વ્યાપારી કોઠી સ્થાપી હતી.

અઢારમી સદીમાં ગુજરાત સહીત સમગ્ર ભારતમાં અંગ્રેજ શાસનનો ઉદય થયો અને રાજકીય કૂનેહથી સમગ્ર ભારત પર પોતાની હકૂમત સ્થાપી.આ અંગ્રેજો સામે ઇ.સ. 1857માં બળવો થયો.પરંતું તેનો તુરંત અંત આવ્યો. બ્રિટીશ હકૂમતમાંથી સ્વતંત્રતા મેળવવા સશસ્ત્ર લડત અને અહિંસાત્મક આંદોલનો થયા જેમાં ગુજરાત ક્રાંતિની મિશાલ બન્યું. મહાત્મા ગાંધી, સરદાર વલ્લભભાઇ પટેલ, ગણેશ માવંળકર, બળવંતરાય મહેતા જેવા કેટલાય ગુર્જર રત્નોએ ભારતને અંગ્રેજોની ચૂડાલમાંથી છોડાવવા પોતાના પ્રાણોની આહુતિ આપી.પરિણામ સ્વરૂપ 15 ઓગસ્ટ 1947માં ભારત આઝાદ થતાં ગુજરાત સૌરાષ્ટ્ર,કચ્છનું બૃહદ મુંબઇ રાજય સાથે એકીકરણ થયું.

ગુજરાતને મુંબઇ રાજયથી અલગ પાડી સ્વતંત્ર રાજય તરીકે રચના કરવા મહાગુજરાત આંદોલન થયું ઇન્દુલાલ યાજ્ઞિકની આગેવાની હેઠળ મહાગુજરાત જનતા પરીષદની રચના થઇ. અંતે 1લી મે 1960ના રોજ ગુજરાત અલગ રાજય તરીકે અસિતત્વમાં આવ્યું તેમાં કચ્છ,સૌરાષ્ટ્રનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો અને અમદાવાદને રાજયનું પાટનગર બનાવવામાં આવ્યું.ર્ડા.જીવરાજ મહેતા રાજયના પ્રથમ મુખ્યપ્રધાન બન્યા.ઇ.સ.1970માં મુખ્ય પ્રધાન હિતેન્દ્વ દેસાઇએ ગાંઘીનગરને નવા પાટનગર તરીકે સ્થાપિત કર્યું.

હજારો વર્ષ જૂનો પૌરાણિક વારસો ધરાવતા ગુજરાતે વેપાર, વાણિજ્ય, ધર્મ, કલા, સંસ્કૃતિ, રીતિરિવાજોમાં એક આગવી ઓળખ પ્રસ્થાપિત કરી છે.